ABD Eşit İstihdam Fırsatı Komisyonu’nun (EEOC) 22 Aralık’ta yaptığı açıklamaya göre UPS, diyabetli bir çalışanın bu gerekçeyle işten çıkarılması sebebiyle Engelli Amerikalılar Yasasını ihlal ettiği iddialarını çözmek için 150 bin dolar ödemeyi kabul etti.
EEOC, Jacksonville, Florida’daki bir depoda ön yükleyici olarak çalışan eski çalışanın düzensiz veya kırılgan diyabet hastası olduğunu ve sürekli glikoz monitörlü bir insülin pompası kullandığını ifade etti. İddialara göre, kan şekerini kontrol edebilmek ve gerekirse bir şeyler yiyip içebilmek için bir İK yöneticisinden yükleme işlemleri sırasında ara sıra beş dakikadan kısa molalar istedi. EEOC’nin iddiasına göre İK yöneticisi, işin gerektirdiği temel işlevleri yerine getirebilen çalışana engeli nedeniyle kendisine bir “yük” olduğunu söyledi ve işteki ikinci gününden sonra da kovdu.
Olayına ardından EEOC, Engelli Amerikalılar Yasası’nı (ADA) ihlal ettiği gerekçesiyle UPS’e dava açtı. Mart ayında federal bölge mahkemesi EEOC lehine bir özet karar verdi. UPS iddiaları reddetti ancak daha fazla dava açılmasını önlemek için davayı çözmeyi kabul etti ve mutabakat anlaşmasına göre şartların adil olmasını şart koştu. UPS, parasal yardıma ek olarak çalışana işe iade teklifini de kabul etti. Bununla birlikte, Engelli Amerikalılar Yasası (ADA) ilkelerine göre UPS bundan sonrasında İK departmanının engellilere yönelik makul düzenleme taleplerini dikkate almasını sağlamalı ve İK personelini, yöneticilerini ve amirlerini bu tür taleplere nasıl uygun şekilde yanıt verecekleri konusunda eğitmeli.
EEOC Bölge Savcısı Robert Weisberg, anlaşmayı duyuran bir bildiride, EEOC’nin UPS’i “kalan sorunları çözmek için” kurumla yaptığı işbirliğinden ve “EEOC’nin kaygılarını giderme konusundaki istekliliğinden” ötürü takdir ettiğini belirtti.
Weisberg, işverenlerin diyabetin ne kadar yaygın olduğunun farkında olmayabileceğine dikkat çekti. ABD’de 34 milyondan fazla insanın bu hastalıktan muzdarip olduğunu ve 2021’de işverenlerin makul kolaylıklar sağlamasının zorunlu olduğunu, üstelik bu kolaylıkların neredeyse masrafsız olduğunu de belirtti.
EEOC kılavuzuna göre diyabet, glikozun vücut hücrelerine girerek enerji vermesine yardımcı olan bir hormon olan insülini üretememesi ve/veya kullanamamasından kaynaklanan yüksek kan glikozu veya şeker seviyeleri ile karakterize edilen bir grup hastalık. Kılavuz ayrıca diyabetli bir çalışanın kan şekeri seviyesinin çok fazla düşmesini önlemek için günde birkaç kez yemek yemesi gerektiğini de söylüyor.
Kılavuza göre, UPS davasında olduğu gibi diyabetli bir çalışanın yemek, içmek, kan şekerini test etmek veya ilaç almak için mola vermesine izin verecek talepleri aksi bir durum söz konusu olmadıkça kabul edilmeli. Aynı kılavuz, çalışanların sadece bir saatlik öğle yemeği molası ile sekiz saatlik vardiyalarda çalışmasını gerektiren bir üretim tesisinden örnek veriyor. Bu senaryoda fabrika, aşırı bir zorluk olmadığı takdirde, diyabetli bir çalışanın her gün 15’er dakikalık iki mola vermesine ve mesaisine erken gelerek veya geç çıkarak zamanı telafi etmesine izin verilebileceği uygun görülüyor.
Mutabakat anlaşması işin özüne şu şekilde değiniyor: UPS’in İK personelinin, yöneticilerinin ve amirlerinin diyabetik bir çalışanın makul düzenleme talebine nasıl yanıt vereceklerini, talebin nasıl değerlendirileceğini ve etkileşimli süreçteki rollerini anlamalarını sağlaması gerekiyor.
EEOC bu etkileşimli süreci “bireyin neye ihtiyacı olduğunu netleştirmek ve makul düzenlemeyi belirlemek için gayri resmi bir süreç” olarak tanımlıyor. Kılavuza göre iyi niyetli bir sürece dahil olmak, çalışana bir düzenleme sağlanmaması halinde sorumluluğa karşı koruma sağlanabilir. Öte yandan uzmanlar, sürece katılmayı toptan reddetmenin ayrımcılığın kanıtı olabileceğini söylüyor.
UPS ile yapılan anlaşma aynı zamanda diğer iki sorun alanına da odaklanıyor. UPS’in diğer personallerine engelli bir çalışanın işini yapabilme becerisine ilişkin endişelerin nasıl ele alınacağı konusunda rehberlik sağlaması ve İK’nın çalışanlara kolaylık taleplerinin durumu hakkında bilgi vermesi gerekiyor.
Kaynak:
