İçerik Tablosu
Her ne kadar tüm firmaların belirlediği çalışma saatleri olsa da firmalar zaman zaman çalışanların kendileri için belirlenen mesai saatleri dışında da çalışmasını talep edebilmektedir. Fazla Mesai olarak adlandırılan bu durum hem çalışanlar hem de işverenler için 4857 sayılı İş Kanunu ile koruma altına alınmıştır. Bu kanuna göre mesai saatleri dışında çalışan kişiye işveren tarafından ek ücret veya izin gibi haklar tanınmaktadır. Bu haklar çalışılan güne, süreye göre değişiklik gösterebilmektedir. Bu yazımızda fazla mesai hesaplaması ile ilgili bilgilere değineceğiz.
Fazla Mesai Nedir?
Fazla mesai, çalışanların kendileri için belirlenen çalışma saatleri dışında gerçekleştirdikleri ek iş süresidir. 4857 sayılı Kanunu fazla mesaiyi “haftalık 45 saati aşan görev süreleri” olarak tanımlar. Türkiye’deki iş yasalarına göre, fazla mesai sınırlandırılmış ve belirli kurallara bağlanmıştır. Fazla mesai ücretleri ve çalışma koşulları, işverenler ve çalışanlar arasında yasal bir anlaşma çerçevesinde düzenlenir. Bu düzenlemeler hem çalışanların hem de işverenlerin haklarını koruyarak adil bir çalışma ortamı sağlamamasında önemli bir rol oynar.
Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?
Türkiye’de fazla mesai hesaplama, 4857 sayılı İş Kanunu’na göre yapılır. Buna göre normal çalışma saatlerinin üzerindeki her saat için, çalışanlara saatlik ücretlerinin %50 fazlası ödenir. Buna göre fazla mesai ücreti aşağıdaki formüle göre hesaplanmaktadır:
- Saatlik brüt ücret tutarı = Aylık brüt ücret / 225
- Fazla mesai ücreti bedeli= (Saatlik brüt ücret x 1,5) x Fazla çalışma süresi
Resmi tatillerde ve haftalık 45 saatlik normal çalışma süresinin üzerindeki saatler için ise bu oran %100’e çıkar. Fazla mesai yapılabilmesi için öncelikle işverenin yazılı onayı gereklidir ve yıllık toplam fazla mesai 270 saati geçemez.
Fazla Çalışma Ücreti Yasal Düzenlemesi
Türkiye’de fazla mesai yasal düzenlemesi, 4857 sayılı İş Kanunu ile belirlenir. Bu kanun haftalık çalışma süresini 45 saatle sınırlandırmaktadır. Fazla Çalışma Ücreti” başlıklı 41.maddeye göre 45 saati aşan görev süreleri fazla mesai olarak tanımlanarak ek ücrete tabii tutulmuştur. Fazla mesai ücreti ise “Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir” ibaresiyle belirtilmiştir.
En Fazla Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?
Türkiye’de İş Kanunu’na göre, haftalık normal çalışma süresi 45 saattir. Bunun üzerindeki her saat fazla mesai olarak kabul edilir. Fazla mesai, yasal olarak günlük 3 saat ile sınırlıdır. Ancak, yıllık toplam fazla mesai süresi 270 saati geçemez. 270 saati geçen fazla mesai süresi sebebiyle çalışanlar haklı fesihle iş akdini sonlandırabilir.
Ayda Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?
Türkiye’de İş Kanunu’na göre, ayda yapılabilecek fazla mesai saatleri konusunda kesin bir üst sınır belirtilmemiştir. Ancak, yıllık toplam fazla mesai süresi 270 saati geçemez. Bu, aylık ortalama yaklaşık 22,5 saat fazla mesai yapılabilir anlamına gelir. Bununla birlikte, işverenler ve çalışanlar arasındaki anlaşmalar ve sektörel düzenlemeler de bu sınırı etkileyebilir. Bu nedenle, spesifik durumlar için ilgili iş sözleşmeleri ve sektörel yasal düzenlemeler dikkate alınmalıdır.
Fazla Çalışma Ücreti Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?
Türkiye’de, fazla çalışma ücretinin talep edilebilmesi için geçerli olan zamanaşımı süresi beş yıldır. Bu, çalışanların fazla mesai ücretlerini talep etme hakkının, fazla mesainin yapıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde kullanılması gerektiği anlamına gelir. Bu süre geçtikten sonra, fazla mesai ücreti talep hakkı zamanaşımına uğrar. Bu nedenle, çalışanların haklarını zamanında talep etmeleri önemlidir.
İşçiye Fazla Mesai Ücreti Nasıl Ödenir?
Türkiye’de işçilere fazla mesai ücreti, genellikle aylık maaşlarına ek olarak ödenir. Çalışanın normal saatlik ücretinin üzerine %50 eklenerek hesaplanan fazla mesai ücreti genellikle maaş ödeme dönemlerinde, diğer maaş unsurlarıyla birlikte işçinin banka hesabına yatırılır.
Fazla Mesai Ücreti İspatı Nasıl Yapılır?
Türkiye’de fazla mesai ücreti ispatı, genellikle çalışma saatlerine ilişkin kayıtlar ve diğer belgelerle yapılır. İşçiler, fazla mesai yaptıklarını ispatlamak için şunları kullanabilir:
1- Zaman kartları veya mesai takip kayıtları.
2- İşveren tarafından tutulan resmi çalışma saatleri kayıtları.
3- Tanıkların ifadeleri ve diğer çalışanların beyanları.
4- E-postalar, mesajlar veya diğer yazışmalar gibi belgeler.
Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Yasal Hakları Nelerdir?
Fazla mesai ücretine dair hakları düzenleyen 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işverenlerin fazla mesai ücretini ödememeleri durumunda çalışan, iş sözleşmesini derhal feshetme hakkına sahiptir. Ayrıca bu hak kaybından dolayı hukuki yollara da başvurabilir. Buna ek olarak işveren, fazla çalışma ücreti ödenmediği için işe gelmeyen çalışanın iş akdini tek taraflı sonlandıramaz ve yerine başka birini istihdam edemez.
Fazla Çalışma Ücreti Talep Hakkı Olmayan Meslekler
Türkiye’de bazı meslek grupları, fazla çalışma ücreti talep hakkından muaf tutulabilir. Bu genellikle yönetici, yönetici yardımcısı, genel müdür gibi üst düzey yöneticilik pozisyonları için geçerlidir. Bu tür pozisyonlarda çalışan kişilerin işleri, genellikle esnek çalışma saatlerine dayanır ve belirli bir saat sınırı olmaksızın işlerini sürdürmeleri beklenir. Bu nedenle, bu tür pozisyonlarda çalışanlar, fazla mesai ücreti talep etme hakkına sahip değildir. Ancak, bu durum, işin niteliğine ve iş sözleşmesinin şartlarına göre değişiklik gösterebilir.
Hem çalışanların hem de işverenin haklarını koruma altına alan fazla mesai ücreti düzenlemesi insan kaynakları profesyonellerinin işinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Gözden kaçırılması durumunda şirket adına ciddi maddi ve hukuki sonuçlar doğurabilecek olan fazla mesai hesaplamasını Passgage ile kolayca gerçekleştirebilirsiniz. İnsan kaynakları süper uygulaması olan Passgage’in QR kod giriş sistemi ile çalışanların çalışma saatlerini mobil uygulamadan kolayca takip edebilir ve tek tıkla raporlayabilirsiniz.
